Kiezen voor een zorgverzekering: kwalitatief onderzoek naar het keuzeproces van zorgconsumenten

Samenvatting

Met de invoering van het nieuwe zorgstelsel wordt van zorgconsumenten verwacht dat zij een actievere rol aannemen en een bewuste keuze maken voor zorgproducten. Er is echter weinig onderzoek gedaan naar hoe zorgconsumenten kiezen voor, bijvoorbeeld, een zorgverzekering en welke informatie zij daarbij nodig hebben. In dit kwalitatieve onderzoek is gevraagd aan zorgconsumenten hoe zij de keuze voor een zorgverzekering hebben gemaakt. Uit de acht focusgroepinterviews bleek dat veel zorgconsumenten weliswaar positief stonden tegenover hun toegenomen keuzevrijheid in het nieuwe zorgstelsel, maar vaak vonden zij het maken van een keuze moeilijk. Dit kwam onder meer door de vaak ontoegankelijke en moeilijk begrijpbare informatie en omdat zorgverzekeringen waar uit gekozen moest worden te veel op elkaar lijken. Lang niet iedereen voelde zich in staat een keuze te maken en sommigen haakten af of riepen de hulp in van anderen. Om de keuze te vereenvoudigen, selecteerden zorgconsumenten vaak een beperkt aantal zorgverzekeringen die vervolgens grondiger vergeleken werden. Er konden vier typen kiezers onderscheiden worden: de ongemotiveerde kiezer, de onmachtige kiezer, de raadvragende kiezer, en de zelfstandige kiezer. Er waren geen opmerkelijke verschillen tussen hoger en lager opgeleiden wat betreft het keuzeproces. Chronisch zieken leken vaker hun persoonlijke zorgverlener te betrekken in het keuzeproces en hun eigen zorgbehoefte was belangrijker voor de uiteindelijke keuze dan voor gezonde deelnemers. Om het kiezen van een zorgverzekering gemakkelijker te maken is het van belang de informatie overzichtelijker aan te bieden en bij beslissingsondersteuning meer aan te sluiten bij de manier waarop zorgconsumenten kiezen.

Abstract

Choosing for a health insurance: A qualitative study on health consumers’ choice

With the introduction of the new health system, health consumers are expected to be more active as a critical health consumer. However, there is a paucity of research about health consumers’ choice for a health insurance and about the information they need to make this choice. By means of focus group interviews (N=8) we asked health consumers about their choice for a health insurance and the information they used. In general, health consumers were positive about their new role although they often found it difficult to choose. As reasons they said that the information was not adequate and difficult to understand and they thought there were not many differences between health insurances. Many health consumers felt themselves unable to make a choice, and therefore abstained from making a choice or asked others for help. To make the choice easier, other health consumers first selected a limited number of health insurances after which they studied this selection more thoroughly. There were no differences between higher and lower educated participants. Consumers with a chronic disease more often asked their personal caregiver to help them choosing a health insurance and their personal need for health care influenced their final decision making. In order to make the choice for a health insurance easier, it is important to offer information which is more transparent and to offer decision support more in line with health consumers’ decision making strategies.